EINDHOVEN, 22 december 2001- Wie vindt geblinddoekt binnen twee minuten de weg uit het eigen huis? Niemand, zo blijkt uit de tv-spotjes over brandgevaren. Wanneer in huis brand uitbreekt en door de rook geen hand voor ogen te zien is, zitten bewoners als ratten in de val. Een noodscenario kan veel leed voorkomen.
Met Kerstmis zijn er niet meer branden in huis dan de rest van het jaar. Wel is de kans dat het morsen van hete vloeistoffen zoals bakolie en frituurvet, slachtoffers veroorzaakt vrij groot. 'Bovendien bestaat er meer risico dat tijdens het koken de wijdvallende feestkleding te dicht bij de gaspit komt en vervolgens vlam vat', zegt Cees Meijer van de Stichting Consument & Veiligheid. Deze organisatie zit achter de tv-spotjes waarbij argeloze burgers gevraagd wordt geblinddoekt binnen twee minuten het eigen huis te verlaten. Niemand klaart dit karwei. 'De tv-spotjes maken duidelijk dat tijdens een vlammenzee in huis de kans op dodelijke slachtoffers enorm groot is. Maar een goed vluchtplan inclusief een ontsnappingsroute kan mensenlevens redden.' Kortom, vluchtplannen en brandoefeningen zijn niet alleen noodzakelijk in kantoren, fabrieken en openbare gebouwen, maar komen ook thuis van pas, zegt de Stichting Consument & Veiligheid. 'Praat er eens met elkaar vlak voor het avondeten over. Leg een vluchtplan echter niet alleen op tafel, maar oefen zoiets ook geregeld.'
Kinderen eerst
Verstandig bij een vluchtplan is om een verzamelplek buiten af te spreken, een taakverdeling te maken wie de kinderen en huisdieren meeneemt en op een plattegrond de plaatsen van eventuele brandblussers en rookmelders aan te geven. Er zijn overigens melders die niet alleen alarm slaan tijdens rook, maar waarbij automatisch een lamp aangaat die een vluchtroute verlicht. Voor zo'n 45 gulden zijn die te koop bij de doe-het-zelfwinkel. Voordeliger zijn de gewone rookmelders vanaf tien gulden. Ondanks de lage prijzen is het aantal rookmelders in Nederlandse woningen bijzonder laag: tien procent van de huizen. Volgens brandweerorganisatie Nibra kunnen brandmelders jaarlijks twintig mensenlevens redden. En het zou 6 é 700 gewonden per jaar schelen.
De overheid onderkent wel het belang van rookmelders. Dat is niet zo vreemd, want veel branden ontstaan 's nachts wanneer iedereen slaapt. Waar vuur is, is ook rook en daarin komt het giftige gas koolmonoxide voor. Dat dodelijke goedje is een stille sluipmoordenaar die toeslaat voordat de meeste mensen wakker door het vuur worden. Vandaar dat vanaf volgend jaar een verplichting geldt om in iedere nieuwbouwwoning rookmelders aan te leggen: één voor iedere verdieping. Dat moeten volgens de overheid allemaal optische rookmelders zijn. Daarnaast bestaan er ook nog zogenoemde ionisatiemelders. Een optisch exemplaar signaleert vrij snel een smeulbrandje. Dit vuurtje krijgt een kans als bijvoorbeeld een brandende sigaret op een stoel valt waarna veel rook ontstaat. In een ionisatiemelder zit een kleine en zwakke radioactieve kern. Die kern zorgt ervoor dat de melder al bij kleine vlammen zonder veel rook loeit. Ionisatiemelders zijn zo belastend voor het milieu, dat ze vanaf 2005 niet meer worden verkocht. Wat voor soort rookmelder wordt aangeschaft is echter niet zo belangrijk. Wat telt is dat op iedere verdieping een dergelijk exemplaar van pas komt. Bovendien dient een exemplaar een keurmerk Goedmerk' of BS5446 deel 1 1990' te hebben. Niet overal mogen de apparaatjes hangen. Slechte plekken zijn bijvoorbeeld boven radiatoren, in de buurt van badkamers en bij de keuken: gewone rookmelders maken geen onderscheid tussen rook, stoom, vocht en damp.
Hoewel rookmelders en brandblussers veel nut hebben, is brand voorkomen natuurlijk de beste oplossing. Ondanks de massale aandacht, vindt echter geen opmerkelijke daling van de gemiddeld 8000 jaarlijkse branden in woningen plaats: dat zijn er 22 per dag. Meer cijfers: jaarlijks overlijden gemiddeld vijftig mensen door vuur in huis en behandelen ziekenhuizen achthonderd slachtroffers met ernstige brandwonden. 'In Nederland vinden in vergelijking met andere landen opvallend minder branden in huis plaats. Helaas is de laatste vijf jaar het aantal slachtoffers met ernstige brandwonden met ruim dertig procent gestegen. Daarvoor hebben wij geen verklaring', zegt woordvoerder Meijer.
Iedereen is wel eens onachtzaam. De telefoon opnemen terwijl de pannen op het vuur staan, kaarsen die te dicht bij de gordijnen branden of in ochtendjas met open mouwen de fluitketel van de kookplaat pakken. 'De meeste nalatigheid vindt in de keuken plaats, want veertig procent van de woningbranden ontstaat daar. Vooral tijdens het koken en frituren zijn de gevaren het grootst.
Ook tijdens Kerstmis ontstaan hierdoor heel wat branden.' Een andere belangrijke oorzaak voor brand in eigen huis tijdens Kerstmis is het kerstverlichtingsetje dat voor een prikkie ergens op de kop is getikt. Enige jaren gelden waarschuwde de keuringsinstantie Kema al voor onveilige en supergoedkope verlichtingssets die op de Nederlandse markt waren verschenen. Meijer raadt aan alleen kerstverlichting met een keurmerk aan te schaffen
Artikel uit Eindhovens Dagblad van 22-12-2001