Peuken, bananen- en sinaasappelschillen blijven twee jaar liggen voor ze volledig zijn vergaan. Als de gemiddelde Nederlander dat eenmaal beseft, hoopt de Stichting Nederland Schoon, gooit hij de restanten van zijn consumptie niet meer zomaar op straat. Een landelijke campagne moet de burger heropvoeden.

Elke dag als Mariëlle van Aggelen door de Haagse binnenstad naar het station loopt, verbaast ze zich. Op een stenen muurtje, pal voor het ministerie van Economische Zaken, liggen verscheidene volle luiers. Ze raakt er nooit aan gewend: dat mensen klokhuizen weggooien á la, maar plastic luiers, vol met poep?

,,Onwetendheid is een belangrijke reden dat er zoveel in Nederland wordt weggegooid'', vertelt Van Aggelen. ,,Mensen gooien bijna gedachteloos iets weg. Ik werk nu al twee en een half jaar bij 'Nederland Schoon', maar kan me er nog steeds over verwonderen dat mensen luiers, plastic flessen of complete tijdschriften zomaar ergens 'laten liggen'.''

Van Aggelen heeft het druk met de voorbereidingen voor de grote, landelijke campagne die een einde moet maken aan alle blikjes, blaadjes, en peuken op straat of in het gras. Deze zomer zal elke Nederlander de boodschap 'hou het afval bij je' tegenkomen. Gerichte voorlichting -met een mooi woord: kennisoverdracht- is een belangrijk onderdeel van de campagne, opdat niemand meer kan zeggen dat ie niet wist dat een klokhuis pas na veertien dagen is verteerd.

,,Bananen- en sinaasappelschillen doen er gemiddeld twee jaar over, een stukje kauwgom twintig tot vijfentwintig jaar en een frietbakje vergaat zelfs helemaal niet'', weet Van Aggelen. ,,Sinds roken binnen verboden is, neemt het aantal peuken in de afvalberg enorm toe, en dat terwijl elke peuk minstens twee jaar blijft liggen. Zouden we nog zoveel weggooien als we dit allemaal weten?''

Ze zegt 'we', hoewel ze zelf niet meer tot de afvaldumpers behoort. Behalve klokhuizen, gooide ze sowieso al nooit wat weg. ,,Dat zat ingebakken in de opvoeding, denk ik. Sinds ik bij Nederland Schoon werk, werp ik ook de klokhuizen niet meer weg. Voor het milieu kan een klokhuis niet veel kwaad, maar de verkeersveiligheid komt er wel degelijk door in gevaar. Automobilisten gooien vaak deze grote brokken, zonder te kijken, zomaar uit het raam: je zal er op je motor maar net achter zitten.''

De Stichting Nederland Schoon is in 1991 opgericht door het bedrijfsleven, de ANWB en de NVRD, de vereniging voor afval en reinigingsmanagement. Het grote publiek merkte jarenlang weinig tot niets van haar activiteiten. Dat gaat nu veranderen, omdat het bedrijfsleven 45 miljoen euro voor een 'nationaal offensief' beschikbaar heeft gesteld. Alleen op deze manier kon het bedrijfsleven voorkomen dat minister Pronk statiegeld op blikjes en flesjes zou gaan heffen. Na felle discussies zag Pronk van zijn plannen af, onder de voorwaarde dat het aandeel blikjes en flesjes in het zwerfvuil in 2005 met 80 procent zal zijn verminderd.

Uitvoerder van dit offensief is de Stichting Nederland Schoon. Ineens heeft Van Aggelen een buidel met geld waar ze tot voor kort alleen maar van kon dromen. Voor het eerst wordt het mogelijk een grootschalige campagne te voeren waarin het bedrijfsleven, de overheid en de ANWB samen optrekken. ,,De ANWB is belangrijk'', licht ze toe, ,,weggebruikers zijn één van de belangrijkste veroorzakers van alle troep op straat en in de berm.''

Hoe groot de totale zwerfafvalberg is, weet niemand. ,,Alles wat kleiner is dan een vuilniszak, noemen wij zwerfafval -de bankstellen en koelkasten horen er dus niet bij. We weten alleen hoeveel er langs de wegen ligt: 100000 ton, Rijkswaterstaat is jaarlijks 8 miljoen euro kwijt aan het schoonmaken van de bermen.''

De belangrijkste doelgroepen voor de campagne zijn jongeren, recreanten en weggebruikers. Vooral deze groepen, zo blijkt uit onderzoek, doen de afvalberg groeien. Fietsers zijn zelfs nog erger dan automobilisten: van de fietsers gooit 37 procent wel eens wat weg, de automobilisten blijven daar met 35 procent net onder. ,,De fietser is buiten en kan dus makkelijk zomaar iets uit de handen laten vallen'', verklaart Van Aggelen. ,,Automobilisten smijten ook vaker in de zomer iets weg dan in de winter. Een open raam is kennelijk verleidelijk.''

Hoewel de exacte omvang van de zwerfafvalberg niet bekend is, weet iedereen dat deze flink gegroeid is. Bermen, straten en stoepen zijn vaak niet om aan te zien, parken en plantsoenen zijn soms bijna niet meer te betreden. Van Aggelen noemt vijf verklaringen: we eten tegenwoordig de hele dag door (,,er wordt gesnacked, gegraaid en gesnaaid''), we zijn mobieler (,,dus meer buiten'') en we zijn 'lakser'. ,,Normen en waarden zijn minder belangrijk. Ik ken weinig mensen die een ander erop aanspreken als deze een blikje op straat gooit.''

Oorzaak vier is het gevoel dat de zogeheten buitenruimte anoniem is. Parken, pleinen, bermen, fietspaden -ze kunnen van iedereen zijn, maar ze zijn in elk geval niet van jou, dus wie maalt erom als er een papiertje of peuk meer of minder in de berm ligt. Tot slot is er domweg meer 'beschikbaar' dat gedumpt kan worden. ,,Omdat het aantal één- en tweepersoonshuishoudens stijgt, brengt de industrie steeds meer kleinverpakkingen op de markt. Halve litertjes melk, kleine bakjes yoghurt -alles kan onderweg genuttigd worden.''

De landelijke campagne moet het zwerfafval in vier jaar tijd bijna met de helft hebben verminderd. Een zeer ambitieuze doelstelling, geeft Van Aggelen toe. Ze baseert zich op ,,achterliggend onderzoek'', al beseft ze ook dat de meeste campagnes (veilig vrijen, gezond eten, enzovoort) er niet in slagen hun streefcijfers te halen. ,,Ik hou me vast aan het succes van de glasbak'', zegt Van Aggelen. ,,Dat bewijst dat mensen te beïnvloeden zijn. Je krijgt er geen geld voor, geen complimenten, en toch gooi je de flessen en potjes erin.''

Op de vraag 'hebt u in de afgelopen maand wel eens wat weggegooid?', antwoordt 41 procent in onderzoek bevestigend. Dat percentage is de nulmeting die de Stichting Nederland Schoon nu als uitgangspunt hanteert. De campagne, die door allerlei deelcampagnes ondersteund wordt, moet dat percentage fors terugbrengen. Toch zal er altijd troep op de straat blijven. ,,Ik heb niet de illusie dat heel Nederland door onze campagne schoon wordt'', zegt de directeur droog.

Nederland Schoon heeft, in samenwerking met diverse partners, al een aantal kleinere campagnes georganiseerd. De strategie is steeds gebaseerd op (minstens twee van) de vier V's: voorlichting, voorzieningen treffen (zoals afvalbakken of zakjes), eigen verantwoordelijkheid (van burger en bedrijfsleven) en verbaliseren. ,,Lik-op-stuk helpt'', verzekert Van Aggelen. ,,In Noord-Brabant organiseerden wij vorig jaar een campagne die tot 20 procent minder zwerfafval in de bermen heeft geresulteerd. Eerst werden de weggebruikers met opvallende 'mottoborden' over allerlei aspecten van het dumpen van zwerfafval geïnformeerd. De borden vertelden óók dat weggooien van afval strafbaar is en dat er boetes konden volgen. De politie is die boetes enkele maanden later gaan heffen: iedereen die werd betrapt, moest 46 euro betalen.''

Alleen straffen is volgens Van Aggelen niet voldoende. ,,Voor mentaliteitsverandering is meer nodig. Zo wordt vaak onderschat hoe belangrijk veel en goede voorzieningen zijn: zie je geen afvalbak in de buurt, dan gooi je makkelijker iets weg. Bovendien: zie je al veel troep liggen, dan gooi je er makkelijker nog iets bij.''

Wandelende of fietsende bezoekers van de Hoge Veluwe kregen de afgelopen weken een rugzakje met daarin een afvalzak waarin ze de restanten van hun tussendoortjes of lunch kunnen bewaren. Bij speciale afvalpunten konden ze deze later op de route kwijt. Als dit project succesvol blijkt, kunnen de oude afvalbakken, die het landschap zichtbaar verstoren, snel verdwijnen. Om de bezoeker te stimuleren, bedachten de organisatoren twee 'premies': de bezoekers mogen het rugzakje houden en er is dagelijks een prijs voor een wandelaar of fietser die zijn afvalzak goed heeft weggegooid.

Belonen en straffen als strategie zijn ook in de landelijke campagne belangrijk. En er komen spotjes op radio en tv, posters op stations en in de abri's. Worden de spotjes hard, zelfs agressief? ,,Nee'', antwoordt Van Aggelen, ,,Daar geloof ik niet in. 'Afval blijft bij je' is de boodschap die we willen uitdragen. De reclamemakers testen nu uit hoe we dat het beste kunnen doen. Bijvoorbeeld door een spotje met een man of vrouw met een blikje in de hand: gooit hij of zij het weg, dan komt het, hoe dan ook, toch weer bij hem terug.''

Voor Nederlanders is dat de beste aanpak, denkt Van Aggelen. Vergeleken met het buitenland is de omvang van de Nederlandse zwerfafvalberg overigens gemiddeld. In Scandinavië, Zwitserland en Duitsland is het schoner, in Frankrijk en België viezer. ,,Dat heeft alles met de mentaliteit te maken'', veronderstelt Van Aggelen. ,,Als Duitsers een snelheidsbord met '100' naderen, gaan ze daadwerkelijk 100 rijden, terwijl Nederlanders tot hooguit 110 of 105 gas zullen terugnemen. Of neem de Zwitsers: bij een automaat met gratis afvalzakjes voor hondenuitwerpselen haalt de Zwitser er netjes ééntje uit. Eenzelfde automaat in Nederland is binnen twintig minuten leeg.''

Hoe lang duurt het voordat zwerfafval is vergaan?

• Appelklokhuis ongeveer 14 dagen
• Banaan of sinaasappelschil één tot drie jaar, afhankelijk van het weer
• Blikje frisdrank staalgedeelte 1,5 jaar, maar dan blijft er nog steeds ijzeroxide in de bodem achter of later zelfs in het grondwater. Het aluminium deel (deksel) blijft bijna eeuwig merkbaar
• Kauwgum 20 tot 25 jaar
• Krant variërend van een paar dagen tot een half jaar
• Sigarettenpeuken 2 jaar
• Petfles van polyester, op schaduwrijke plekken 10 jaar, (frisdrankflesjes) op zonnige plekken 5 jaar
• Polystreen, eeuwig (koffiebekers, patatbakjes, piepschuim)
• PVC variërend van 5 tot 10 jaar. Uiteindelijk ontleedt het in o.a. chloor, hetgeen slecht is voor het milieu

Schoonmaakaktie nr. 2 van 6 mei 2003 heeft het volgende "opgeleverd":

• 7 zakken wietafval
• 17 huisvuilzakken
• matrassen en matten
• deel bromfiets
• frame racefiets
• standaard voor parasol
• grote doos met afval en elektronika
• 2 kleine containertjes met vloeistof.

SCHOONMAAKACTIE IN GEESTENBERG

Vrijdag 23 mei, Een jaar geleden werden de eerste hondenhalten geplaatst in het park van de Tongelrese wijk Geestenberg, door wijkbewoners ook wel 'de groene long' genoemd. Voor bewonersorganisaties reden om deze week in actie te komen. Vrijwilligers schonen het park, de buurtbrigadier houdt extra toezicht en de inloopavond wordt redelijk goed bezocht.

Woensdagmiddag. Tussen de dikke buien door struinen zo'n twintig vrijwilligers – in het bezit van knijpers en vuilniszakken – door het struikgewas van de groene long op zoek naar zwerfvuil. Een aparte ploeg, onder leiding van Arie de Hoop, is ingezet om de hondenpoep te verwijderen. De komst van de hondenhalten heeft er overigens voor gezorgd dat er amper nog poep op te ruimen valt.
'Hondenhaltendeskundige' en wijkbewoonster Joke van der Westen vertelt: 'Die halten zijn voorzien van zakjes om de uitwerpselen op te rapen en van een bak om de troep in te gooien. Wij vullen de zakjes aan en de gemeente leegt drie keer per week de bakken. En dat werkt uitstekend. Er staan er drie in dit park. Inmiddels zijn er 26 dozen maal 720 zakjes gebruikt. Dat is heel veel, maar we weten dat mensen uit andere wijken hier zakjes komen halen en dat ook vakantiegangers ze meenemen.'
De hondenhalten waren en zijn de eersten in Eindhoven, dwars tegen het gemeentelijk beleid voor hondentoiletten in. De wijkbewoners hebben van stadsdeelwethouder Paul van der Grinten te horen gekregen dat de gemeente heeft besloten om de beheerskosten van de halten voorlopig voor haar rekening te nemen. In december 2004 zal er een evaluatie plaatsvinden, samen met die van de hondentoiletten die nu overal in Eindhoven worden geplaatst.
'We houden deze week, dagelijks, extra toezicht op hondenbezitters. Ze gedragen zich keurig. We hebben nog niet hoeven optreden', aldus buurtbrigadier Paul Schmitz. 'We belonen de honden voor hun goed gedrag met brokken'.
In de avonduren verleggen de vrijwilligers hun activiteiten naar 't Karregat. Een redelijk aantal wijkbewoners bezoekt de inloopbijeenkomst. Het Jongerenpanel Tongelre vertelt er over de Jongeren Ontmoetingsplek (JOP), er wordt gesproken over een voorstel voor herinrichting van de 'groene long' en via de babbelbox kunnen bewoners inspreken over de toekomst van 't Karregat. Bij de fotoclub is te zien hoe het, dertig jaar geleden, allemaal begon in Geestenberg.

Zaterdag 31 mei, EINDHOVEN – Ongeveer vijftig hondenbezitters protesteerden op hemelvaartsdag op een grasveld van het Henri Dunantpark in Eindhoven tegen het nieuwe hondenpoepbeleid dat de gemeente heeft afgekondigd. Vanaf maandag moeten de honden, als er geen struiken in de buurt zijn, gebruik gaan maken van toiletten die her en der voor hen zijn aangelegd. Anders riskeert hun baasje een boete.

Hondenbezitters hebben inmiddels ruim vijfhonderd handtekeningen verzameld van tegenstanders van dat beleid. 'Ik vind het maar niks dat hondenbezitters nu al een protestbijeenkomst houden', zegt Gled Alferink van het stadsdeelkantoor Woensel-Noord. 'Ze protesteren terwijl ze nog niet eens weten hoe de nieuwe regels uitpakken.'
Twaalfduizend Eindhove–naren staan geregistreerd als hondenbezitter. Edwin Siebeum is een van hen. Hij heeft samen met een andere Woenselnaar, Herman Siepel, in twee dagen tijd de protestactie georganiseerd. En niet zonder succes; de demonstranten komen uit alle delen van Woensel.
'Ik ben het met wethouder Van der Grinten eens als hij zegt: hondenpoep moet van de stoep. Dat willen wij ook', stelt Siepel. 'Maar net als de anderen ben ik het niet eens met de aanleg van die 66 hondentoiletten. Daar is niet over nagedacht.'
De hondenbezitters zijn ook boos over de folder met daarin de nieuwe voorschriften die woensdagmiddag op de deurmat plofte. Er staat onder meer in dat iedere hond die zich straks in de openbare poepruimte bevindt, voorzien moet zijn van een identificatiekenmerk. Dat kan een tatoeage zijn of een micro-chip. 'Kan men mij uitleggen waar ik dat in twee dagen tijd kan laten doen?', zegt een demonstrant.
Het meest storend blijkt de afmeting van de nieuwe hondentoiletten te zijn. Acht bij acht meter groot worden de veelal omheinde zandveldjes. Karlijn Verbeek (10): 'In het Aanschotpark sta ik nu met mijn hond Sjappie te midden van achttien andere hondenbezitters gezellig te kletsen. Vanaf maandag is dat daar dus verboden. Maar Sjappie wil helemaal niet in zo'n hondentoilet. Hij voelt zich daar niet op zijn gemak. En er ligt altijd al een hoop poep waar hij doorheen moet lopen. Daar kan hij wel ziek van worden.'

Bijgaand een foto van een grote verzameling troep die we op 20 mei hebben aangetroffen op de zandweg tussen de parkeerplaats van de begraafplaats De Roosten en de sportvelden. Dezelfde ochtend is het stadsdeelkantoor Stratum gebeld en een dag later was alles keurig opgeruimd.
Met hartelijke dank aan de gemeente.

Dump van 20-5-2003

NIJMEGEN – Een kleine, draagbare, gft – bak voor flatbewoners. Een straatveger in elke wijk. Geen al lang vooraf geplande opruimacties in straten, maar het weghalen van troep als dat nodig is.

De gemeente Nijmegen zet de komende tijd stevig in op het voorkomen en verwijderen van zwerfvuil. In drie wijken – Malvert, Meijhorst en Neerbosch-Oost – zal dit jaar geëxperimenteerd worden met een reeks nieuwe maatregelen. Blijken die succesvol, dan zal het ook in de rest van de stad doorgevoerd worden.

Een van de maatregelen is het aanstellen van een wijkveger. De wijkgebonden straatveger zal beter in kunnen spelen op problemen met zwerfvuil in de wijken, is het idee.

Om zwerfvuil te voorkomen, worden bij de maisonettecomplexen in genoemde wijken de openbare gft-bakken weggehaald. De gft-punten worden door veel bewoners namelijk gebruikt als dumpplek voor allerlei afval. Het heeft als gevolg dat het gft-afval uiteindelijk dusdanig vervuild is met ander afval, dat het niet meer composteerbaar is. Daarnaast ligt om de gft-punten ook vaak allerhande afval dat er niet hoort.

Bewoners die aangewezen zijn op de gft-punten krijgen van de gemeente een citybin, een veertig liter grote container die wekelijks wordt geleegd. Volgens milieuwethouder Van Hooft kan de container dusdanig worden afgesloten dat het afval in de container gerust in huis bewaard kan worden.

Bij wijze van experiment gaan de veegploegen in de drie wijken voortaan werken met zogenaamde 'beeldbestekken'. Dat betekent dat er niet meer schoongemaakt wordt omdat met de gemeente is afgesproken dat dat om de zoveel tijd moet gebeuren. Het schoonmaken van de wijken gebeurt straks op basis van hoe de wijk er bij ligt. Ligt er veel vuil, dan volgt een extra opruimronde; ligt er weinig, dan hoeft milieudienst DAR wat minder vaak langs.

Over een jaar volgt een evaluatie. Volgens wethouder Van Hooft moet dan duidelijk worden of de nu voorgestelde aanpak van het zwerfvuil effectief is. "En ook in de rest van Nijmegen toepasbaar is."

Dat er geëxperimenteerd wordt bij de maisonnettes in Malvert, Meijhorst en Neerbosch-Oost is niet toevallig. In die wijken komt, zo stelt de gemeente, relatief veel zwerfvuil voor.

De wethouder wil ook het aantal zwerfvuilteams – vrijwilligers die zwerfvuil opruimen – gaan uitbreiden. Ook zal in de winterperiode het groen in de wijken beter schoongemaakt worden. "Want tussen het blad ligt ook veel spul dat nooit zal composteren", stelt Van Hooft.

SCHOLIEREN FLORALAAN ADOPTEERDEN PADDENPOEL

Hoewel het water koud is, geeft Renée Salemans niet op. Gehuld in een waterdichte broek tot onder de armen haalt ze met een visnet met lange steel bier- en frisdrankblikjes uit de paddenpoel aan de Achterbeekseweg. Met haar klasgenoten van groep zeven van basisschool Floralaan maakt ze een uur lang de poel schoon. Ook wordt er rondom het water flink gesnoeid.

De Roostenpoel ligt verscholen in het bos bij de begraafplaatsen in de wijk De Roosten. Na een flinke wandeling vanaf het tijdelijk onderkomen aan de Geraniumstraat, gaan de leerlingen van groep 7a om kwart over negen aan de slag. Sommigen maken de bodem of het wateroppervlak schoon, anderen zagen aan de zuidkant beginnende eiken weg. “Dat is nodig”, weet leerlinge Pomme van de Ven, "om genoeg zonlicht bij het water te laten komen.” Juf Ilse legt uit dat de eitjes van kikkers en andere amfibieën in het voorjaar de warmte van de zon nodig hebben om uit te komen.
De Stichting Stadsnatuur, het Milieu Educatie Centrum en de dienst DSOB van de gemeente vroegen de school vier jaar geleden de poel te adopteren en mee te helpen met het onderhoud. Paul Timmermans van de Stichting Stadsnatuur Eindhoven is blij met het enthousiasme van de kinderen.
Volgens de juf past het werk prima in de biologielessen. "Iedereen is erg enthousiast. Daardoor wordt de leerstof ook beter opgenomen." Na een uur wordt de groep afgelost door 7b van meester Ludo van Sitteren. Omdat er te veel kinderen zijn voor het werk bij het water, wordt de helft met een papier vol vragen het bos ingestuurd. Zo moeten Max, Bart en Chris de mooiste boom uitzoeken. Dat is moeilijk, want er staan vooral lelijke gedrochten. Uiteindelijk kiezen ze een slanke den van wel twaalf meter hoog. Ze moeten de schors beschrijven en opschrijven waar hij naar ruikt. Chris is verkouden. Bart houdt het op de geur van eendenkroos uit de poel. Ook moeten ze dierensporen zien te vinden. Diep in de schors vindt Max een stukje van een spinnenweb. De jongens doen alles heel serieus; ze vinden het dan ook veel leuker dan de gewone les op school.

Gewoon dom

Drie kinderen maken een verslag voor de schoolkrant Het Florakel. Simone en Claudia zijn verslaggever. “De hele school moet weten wat we hier doen”. Vertelt Simone. “Want groep zes moet het volgend jaar van ons overnemen.”Claudia wil ook schrijven dat iedereen die afval in de poel gooit, “gewoon dom”is.

Vrijdag 12 december 2003 (bron ED) – In het kader van de actie 'Eindhoven Beeldschoon' roept de gemeente de komende weken burgers op om vuurwerkrestanten zo snel mogelijk op te ruimen. Dat gebeurt door middel van mupi's – reclameborden langs de wegen, en sluit aan bij de vuurwerkcampagne van Bureau Halt en de politie.

Twintig procent van alle ongelukken met vuurwerk gebeurt op nieuwjaarsdag. Kinderen rapen dan vuurwerk op dat niet is afgegaan. Als het heeft geregend, maakt het afval voorts de trottoirs glad. Bovendien levert het afval jaarlijks veel ergernis op, aldus de gemeente. Omdat het haar aan geld en menskracht ontbreekt om de rommel snel op te ruimen, vraagt de gemeente onder het motto 'Na 'n knallend uiteinde een opgeruimd 2004' of de burgers zelf hun vuurwerkafval meteen willen opvegen.

Verzonden: vrijdag 12 december 2003 12:30

Geachte heer Elders,

Wij zijn voornemens op de Roostenlaan, van de Vesaliuslaan tot het mausoleum, indien mogelijk iedere dag, maar in ieder geval 2 x per week het zwerfvuil te verwijderen van de weg en uit de struiken.

Mocht u hierover nog vragen of opmerkingen hebben dan kunt u contact opnemen met de heer J. Slagers (hoofdconciërge) tel. 040-2116090. Hij coördineert e.e.a.

Met vriendelijke groet,

F. Bakermans
Rector – Pleincollege St. Joris

01-06-2004 (bron werkgroep milieu) De "handen uit de mouwen actie" van vandaag (lekker weertje overigens!) heeft 19 huisvuilzakken vol rotzooi opgeleverd, die zoals altijd prompt door de gemeente zijn afgevoerd. Een impressie:

Wilt u een keer meedoen? Neem contact op met Marius Elders
(tel.: 2120861, e-mail:milieu@eikenburg-deroosten.nl .